علوم اجتماعی با مطالعه و شناخت نظم موجود در جوامع ( ساختارها یا همان منابع و قواعد موجود) به انسان ها این آمکانات را می دهند :
بهره مندی از فرصت های احتمالی در اجتماعات انسانی و در امان ماندن از آسیب های احتمالی.
مثال
مطالعه و شناخت ساختارهای جوامع شهری ( شناخت منابع (امکانات مادی و غیرمادی) و قواعد موجود در شهر ها (قوانین رسمی و عرفی- سنت ها» آداب و رسوم .....)) که موجبات بهره گیری از فرصت ها و پیشگیری از آسیب های آن جوامع را فراهم می سازد.
فراهم آوردن زمینه فهم متقابل آنسانها و جوامع از همدیگر و افزایش همدلی و همراهی انسانها و جوامع.
مثال
ما با مطالعه و شناخت امکانات /ارزش ها - سنت ها و آداب و رسوم یک جامعه دیگر؛ می توانیم آن جامعه را بهتر بفهمیم و همدلی و همراهی بیشتری با مردمان آن داشته باشیم. فراهم کردن ظرفیت و امکان داوری درباره ارزش ها و هنجارهای اجتماعی و ... (ساختارهای اجتماعی)و امکان آنتقاد عالمانه و بی طرفانه از آنها - امکان اصلاح آنها و موضع گیری مناسب در قبال آنها ( اينکه آن ارزش ها یا هنجارها و در کل ساختارها؛ تقوقت شوند یا تعدیل شوند).
وظیفه مهم علوم اجتماعی و بویژه جامعه شناسی؛ تفکر انتقادی است. شاخص تفکر انتقادی این است که:
پدیده های اجتماعی (ساختارها / کنش ها) را بصورتی کاملا بی طرفانه بدون هیچ گونه تعصب و سوگیری بررسی کرده و در تحلیل آنها حتما زمینه های ایجاد کننده آن پدیده ها و پیامدهای آنها را در نظر بگیریم.
مثال
وقتی می خواهیم راجع به سنتی مانند قمه زنی در عاشورا به گونه انتقادی بیندیشیم. اولا کاملا بدون پیش فرض تفکر کنیم. یعنی بر اساس ذهنیت خودمان جلو نرویم. دوم حتما به این بیندیشم که چه زمینه ها و عولمل اجتماعی - فرهنگی و روانشناختی باعث پیدایش آن سنت شده و این سنت به کدام پیامدهای اجتماعی و رواتی در جامعه منجر شده است.
ما می باست این سنت را در بستر جامعه و برای مصلحت جامعه نقد کنیم ؛می بایست بر آساس معیارها و هویت و تاریخ جامعه خودمان آنرا نقد کنیم نه اینکه برای نقد آن از معیارهای بیگانگان استفاده فراهم آوردن ظرفیت و امکان داوری درباره علوم طبیعی و فناوری (تکنولوژی) حاصل از آنها - آگاهی دادن به انسانها درباره فرصت ها و محدودیت های فناوری برای آنها- آگاهی دادن به انسانها درخصوص استفاده صحیح از طبیعت.
علوم طبیعی و فناوری های حاصل از آنها.
مثال
فرصت ها و محدویت های فناوری دینامیت: (آلفرد نوبل شیمی دان سوئدی و مخترع دینامیت و صاحب کارخانه اسلحه سازی بوفورس) فرصت ها : تخریب ایمن؛ سازه های عظیم و آسمان خراش ها بدون آسیب رساندن به ساختمان های اطراف محدودیت ها: استفاده از آن در تسلیحات نظامی و کشتار انسانها علوم احتماعی بواسطه ظرفیت و داوری در خصوص این فناوری می تواند دینامیت را از یک تهدید به فرصت تبدیل کند.
تهیه کننده: محمود کرمی